ქვათახევის სამონასტრო კომპლექსი ეროვნული არქივის ექსპედიციამ ფოტოებზე 2015 წლის დეკემბერში ასახა.

მდინარე კავთურის ხეობაში მდებარე XII-XIII საუკუნეებით დათარიღებული ქართული ხუროთმოძღვრული ანსამბლი ქართლის უმთავრეს მონასტრად ითვლებოდა და დიდებულები მფარველობდნენ. მონასტერი ფრიად მდიდარი იყო, თუმცა 1386 წელს, თემურ-ლენგის მორიგი ლაშქრობის დროს, ააოხრეს, მისი სიმდიდრე გაიტაცეს და ტაძარში თავშეფარებული მამანი, დედანი, აზნაურები და მღვდელ-დიაკონები ცეცხლს მისცეს ("ქართლის ცხოვრება").

კომპლექსში შედის: ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია (მთავარი ტაძარი), გალავანი, კოშკი, სატრაპეზო, სამრეკლო და საცხოვრებელი სენაკები. გადმოცემის თანახმად, ტაძრის საძირკველში ღვთისმშობლის სამოსლის მცირე ნაწილია ჩატანებული. აქვე დავანებულია ქრისტიანული ეკლესიის უდიდესი სიწმინდე — წმ. იოანე ნათლისმცემლის წმინდა ნაწილი და ღვთისმშობლის მიძინების სასწაულთმოქმედი ხატი.

არქივის ფოტომასალა მოიცავს ტაძრის დეტალურ ხედებს, როგორიცაა: მთავარი ტაძრის ექსტერიერი და ინტერიერი, საკურთხევლის (კანკელის) მდიდრული ხედი, გუმბათის სარკმლის დახვეწილი ჩუქურთმა, ქვის ჩუქურთმისა და წარწერის ფრაგმენტები, სამონასტრო ნაგებობები (სატრაპეზო, კოშკები, სენაკები) და მიმდებარე ბუნებრივი ხედები. ეს დოკუმენტაცია, რომელიც გიორგი კაკაბაძის ფოტოა, 2015 წლიდან, ეროვნული არქივის საცავებში დაიდებს ბინას.